Tescilli Coğrafi İşaretlerimiz
Coğrafi işaretler, kendine özgü niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından belirli bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işaretlerdir. Coğrafi işaret tescili tek bir üreticinin haklarını değil, tescil belgesindeki şartlara uygun üretim yapan ve pazarlayanların tümünün haklarını korumaktadır. Coğrafi işaret tescilinin amacı, üretim ve kaynağına dayalı özelliklerden dolayı belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunmasını, aslına uygun şekilde üretilmesini ve gelecek kuşaklara aktarılması sağlamaktır. Bu sebeple kültürel açıdan da önem taşımaktadır.
Yöresel ürünlerin aslına uygun şekilde üretilmesinin sağlanması ve korunması amacıyla kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği içinde “Maraş Dondurması, Maraş Burma Bileziği, Maraş Çöreği, Maraş Biberi, Maraş Tarhanası, Andırın Tirşiği, Kahramanmaraş Hartlap Bıçağı, Kahramanmaraş Oyma Ceviz Sandığı, Kahramanmaraş Yemenisi, Çağlayancerit Cevizi, Maraş File Nakışı, Maraş Sumak Ekşisi Akıtı, Maraş Parmak/Sıkma Peyniri, Maraş İşi/Maraş Sim Sırma, Afşin Koçovası Sarımsağı, Ravanda Şerbeti, Maraş Kelle Paçası, Maraş Camekanı,Maraş Rahlesi, Güllü Motifi” olmak üzere 20 yöresel ürünümüzün coğrafi işaret olarak tescil edilmesine katkı sağlanmıştır.
Kahramanmaraş Dondurması
Geleneksel Maraş dondurmasının yapımında süt, sahlep ve şeker kullanılmaktadır. Kullanılan sütün keçi sütü olmasına dikkat edilmelidir. Çünkü Maraş dondurmasına has tadı veren en etkili faktör keven otlarıyla beslenen keçilerden sağılan sütdür. Bu tadın ortaya çıkışında ikinci faktör ise Maraş’ta yetişen yabani orkidelerin köklerinden elde edilen dondurmaya eşsiz kokusunu, setliğini ve aromasını veren sahleptir. 90 derece sıcaklıkta kaynatılan keçi sütüne önce sahlep, ardından şeker katılmakta, sakız haline gelinceye kadar karıştırılarak 6-8 saat dinlendirdikten sonra soğutulmakta ve tüketime sunulmaktadır.
Maraş dondurmasının oluşumunda çok önemli bir etken olan sahlep, Ahır Dağı'nda yetişen orkidelerin kirli beyaz renkteki yumrularından elde edilir. Toplanan yumrular ipe dizilip kurutulduktan sonra öğütülmektedir. Elde edilen beyaz toz, dondurmanın yapımında kullanılmaktadır.
Kahramanmaraş’ın tanıtımına büyük katkı sağlayan Maraş dondurması, ülkemiz sınırlarını aşarak tüm dünya ülkelerine yayılmış, Kahramanmaraş’ın simgesi haline gelmiştir.
Maraş dondurmasının oluşumunda çok önemli bir etken olan sahlep, Ahır Dağı'nda yetişen orkidelerin kirli beyaz renkteki yumrularından elde edilir. Toplanan yumrular ipe dizilip kurutulduktan sonra öğütülmektedir. Elde edilen beyaz toz, dondurmanın yapımında kullanılmaktadır.
Kahramanmaraş’ın tanıtımına büyük katkı sağlayan Maraş dondurması, ülkemiz sınırlarını aşarak tüm dünya ülkelerine yayılmış, Kahramanmaraş’ın simgesi haline gelmiştir.
Kahramanmaraş Biberi
Şehrimiz ve ülkemiz açısından Kahramanmaraş, Kırmızı Biberinin özel bir yeri vardır. Kahramanmaraş ekonomisinde çeltik ve pamuk üretiminin önemli olduğu yıllarda Kırmızı Biber de çok önemli bir konumda idi. Günümüzde çeltik, tarımı yapılmaz oldu. Pamuk üretim alanları daraldı. Artık tek biberimiz kaldı. Kahramanmaraşlılar olarak Kırmızı Biberi önemseyip, gerekli önlemleri almalıyız. Her aşamada kaliteyi yakalayıp iyi ürün elde etmek için iyi tohum, toprak hazırlığı, ekim-dikim, sulama, gübreleme, ıslah çalışmaları ile yüksek kaliteli ürün elde etmeliyiz.
Geleneksel yöntemi terk edip, yöredeki üreticileri ve yetiştiricileri bir araya getirip, modern tesislerde çağdaş ürünler piyasaya sunmalıyız. Üniversitemizin çalışmaları, artırılmalı ve sonuçları biber üreticileri ve işletmeleri ile paylaşılmalıdır.
100 gr Kahramanmaraş biberi 318 cal enerji verir. Kahramanmaraş biberinin yapımında organik ve inorganik minerallerin yanı sıra A, B ve C vitaminleri bulunur. İç salgı bezleri için uyarıcıdır. Eklem ağrıları ve cilt hastalıkları faydaları, aşırı yağ (kolestrol) içinde derleyici görev yapar.
Olgunlaşma döneminde hasat edilen, Kahramanmaraş Biberi, harmanlanır kurutulur sapından ayrılır. Özel olarak yıkanır, tekrar kurutulur. Modern tesislerde, aflotoksinsiz olarak dövülür ufalanır, paketlenir ve Kahramanmaraş ayrıcalığıyla ve Kahramanmaraş patentiyle piyasaya sunulur.
Ürünün tanıtımı ve pazarlaması konusunda şehir halkımız ve sanayicilerimiz, sağlık yönünden faydaları ve besleyiciliği ile her ortamda yazılı ve görsel haberleşme araçları ile halka aktarılmalıdır.
Maraş Tarhanası
Kahramanmaraş’a özgü, farklı bir yöntemle hazırlanan Maraş tarhanası, Kahramanmaraş insanının vazgeçilmez gıdası olmuştur. Türkiye’nin her bölge ve yöresinde bilinen tarhanalardan farklı, gerek lezzeti, gerekse yapımı ve toplanması ile Türkiye de Kahramanmaraş tarhanası marka olarak ayrılmıştır. Kahramanmaraş’ta tarhana farklı bir Kültür ögesi olarak şehir hayatında önemli bir yer tutar. Yapım aşamasında komşu hanımların imece usulü ile bir araya gelmeleri, sabahın erken saatlerinde kalkıp çiğ adı verilen özel bir sergi üzerine tarhana sermeleri birer özveriye dayalı kültürel özelliklerdendir. Kahramanmaraş tarhanasının diğer bölgelerdeki tarhanalardan tat ve kalite olarak ayrılmasının en belirgin özelliği olarak Temmuz Ağustos aylarında yapımına başlanması tarhananın bu aylardaki hava şartlarının güzel ve rüzgârlı olmasına bağlanır. Bu aylar içinde Türkiye de Kahramanmaraş’tan başka hiçbir yörede bulunmayan (firik) adı verilen (tarhananın tam olarak kurumadan önceki hali) tarhanası Maraş’a özgü bir çeşittir.
Kahramanmaraş tarhanasının yapım aşamasında tarhana yapılacak en uygun buğdayın seçilip değirmende döğme (yarma) haline getirilmesi ile başlanır. Bir ailenin yıllık tarhana ihtiyacı halk arasında “Grad 22 kg ağırlığında bir ölçü) kullanılarak hesaplanır ve yapılır. Dövme 4 saç ayağı üzerine konulan 3/2 su dolu masere (muhasara) kazanının içerisine dökülür ve normal pilav gibi pişirilmeye başlanır. Tamamen piştikten sonra ateşten alınır karıştırılmaya devam edilir. Kazanın üzerine sini konulur ve pişmiş dövme aşı kendi buharı ile tekrar pişmeye bırakılır. Orada dinlenen dövme (pilav) ıslak bir bez içinde soğumaya alınır. Soğuyan dövme iyice yoğurulur. 1 kg dövmeye yaklaşık 1,5-3 kg yağlı az ekşi yoğurt katılarak karıştırılır. Yani yöresel ölçüye göre bir Grat dövmeye 30-40-50-60 kg yoğurt katılır. Kullanılan yoğurdun yağlı ve az ekşi oluşu tarhananın lezzetli ve gevrek olmasını sağlar.
Bunun yanı sıra yoğurtla birlikte kekik, çörek otu vb baharatlar karıştırılır. Bu işlemlerden sonra gecenin 3’ü ile 4’ü arasında mahallenin genç kızları tarafından çiğ üzerine ince ince serilir. 2-3 gün sonra sabaha karşı çiğlerden çıkartılır. Kahramanmaraş’ta bir aileye misafir olduğunuzda mutlaka badem ve ceviz ile tarhana ikram edilir. Bugün Türkiye’nin her bölgesinde ve yöresinde tarhana yiyebilirsiniz ama bu kadar ince lezzetli ve özel tarhanayı Kahramanmaraş’tan başka yerde yiyemezsiniz.
Andırın Andız Pekmezi
Hartlap Bıçağı
Kahramanmaraş civarında yapılan ören yeri kazılarında ve merkeze bağlı Hartlap köyündeki incelemelerde Kahramanmaraş’ta bıçakçılığın Kahramanmaraş tarihi kadar eski olduğu ve yapımının halen Hartlap’ta sürdürüldüğü görülmektedir. Hartlaplı ustalar bıçak yapımında kendilerine has tekniklerini geleneksel olarak usta çırak ilişkisi içinde babadan oğula aktararak sürdürmektedirler. Sap kısmında kullanılan manda boynuzu, koçboynuzu, keçiboynuzu, şimşir ağacı geleneksel olarak işlenmektedir.
Maraş Kelle Paça
Maraş Kelle Paçası, şehrimizin coğrafi işaret tescilli yöresel lezzetlerinden bir tanesidir. Türkiye’deki benzerlerinden lezzeti ve hazırlanışı şekliyle ayrılan, sayıları yüze ulaşan işletmeleri ve sıradışı modern sanata dönüşen yanıyla da şehir kimliğinde önemli unsurlardan olan Maraş Kelle Paçası, 2021 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından Kahramanmaraş’ın ise 18’inci coğrafi işaretli ürünü olarak tescil edilmiştir.
Kahramanmaraş Yemenisi
Kahramanmaraş Yemenisi geleneksel yöntemlerle tamamen doğal ürünler kullanılarak üretilir. Yemeni üretiminde ayak üst kısmını oluşturan saya için dana derisi, sayanın kenarına çekilen biye (kıyı) için ince keçi derisi, taban astarı için ise üst kısımda koyun, alt kısımda ise camız veya manda derisi kullanılır. Taban astarı arasına killi toprak koyularak çirişle iki parça yapıştırılır. Yemeniler tamamen el dikişiyle pamuk iplik kullanılarak dikilir.
Oyma Çeyiz Sandığı
Kahramanmaraş ilinde üretilen oyma çeyiz sandıkları oyma el işlemesi ve malzemesi ile diğer yörelerden farklılaşmaktadır. Kahramanmaraş Oyma Çeyiz Sandığı ceviz ağacından yapılır. Ceviz ağacının nemli (yaş) olmaması için ilk önce kurutulur. Kahramanmaraş Çeyiz Sandığı 4, 6 ve 8 köşeli ve genellikle 100-52-63 (uzunluk-genişlik-yükseklik) santimetre ebatlarda üretilir.
Maraş Burma Bileziği
Değerli madenlerden biri olan altın ile yapılan ve ‘Maraş Burma Bileziği’ olarak adlandırılan takı, genellikle 22 ayar (916 milyem) altından üretilen bir bilezik çeşididir. Maraş Burma Bileziği tamamen elişine dayalı bir teknikle üretilmektedir. Ürünün en belirgin özelliklerinden birisi Kahramanmaraş’a özgü bir tasarım olmasıdır. Diğer belirgin özellikleri ise çok uzun bir müddet özelliğini bozmadan kullanılabilmesi ve hiçbir burmada uygulanmayan inşaat çivisi kullanarak teknik geliştirilmiş olmasıdır.
Türk Patent ve Marka Kurumu Maraş Burma Bileziği Mahreç İşareti Tescil Belgesi, 26.09.2012
Maraş Fıstık Ezmesi
Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyemiz tarafından Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi işbirliğiyle Türk Patent Enstitüsü’ne yapılan “Fıstık Ezmesi” tescil başvurusu kabul edilerek, şekerleme alanında Kahramanmaraş’a ait bir ürün olarak yerini aldı. Türk Patent Enstitüsü 15.02.2021 tarih ve 95 sayılı Resmi Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Adı Bülteni’nde yer alarak tescillenen Fıstık Ezmesi'nin, şekerleme pazarında rağbet gören bir ürün olduğu belirtildi.
Türk Patent ve Marka Kurumu'na göre içeriğinde yüzde 7-18 protein bulunan Maraş fıstık ezmesinin üretiminde, coğrafi işaret olarak tescilli Antep fıstığının 'Boz iç' olarak tanımlanan erken hasat edilmiş hali kullanılır. Boz iç Antep fıstığının zarları, kısmen veya tamamen ayrıldıktan sonra kavrulmadan öğütülerek beyaz şeker, glikoz şurubu, içme suyu, gerektiğinde yenilebilir nişasta ve katkı maddeleri ilavesiyle tekniğine uygun olarak yoğrulup homojen hâle getirilmesi ile üretilir ve kısmen küçük fıstık parçacıkları da içerebilir. Kahramanmaraş’ta çok eski yıllardan beri Maraş fıstık ezmesi üretilir ve yoğun olarak tüketilir. Maraş fıstık ezmesi üretiminde Kahramanmaraş’ta yetiştirilen boz iç fıstığı kullanılır. Maraş fıstık ezmesinin tüm üretim aşamaları Kahramanmaraş’ta gerçekleştirilir.
Maraş Camekânı
Maraş Parmak Sıkma Peyniri
Maraş Sim Sırma
İlimizle özdeşleşen, Selçuklu döneminden bu yana şehrimizde varlığını sürdürün aynı zaman Osmanlı padişahlarından Çelebi Mehmet'in eşi Emine Hatun ve Fatih Sultan Mehmet'in eşi Sitti Mükrime Hatun'un çeyizleri arasında da bulunan Maraş işi sim sırma, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından şehrimiz adına onaylanmıştır.
Maraş Sim - Sırma, Kahramanmaraş’ın adını gerek yurt içinde gerekse yurt dışında haklı bir şöhrete ulaştırmıştır. İslemeciliğin en bol örnekleri bayan kadife elbiseleri üzerine, kadife yastık ve yatak örtüleri üzerine yapılan el isçiliği olarak değerlendirebiliriz. Kahramanmaraş’ta devlet tarafından sim sırma okulu açılmış ve Halk Eğitim Merkezi tarafından kursları verilmektedir. Bu zarif isletmeciliğin örneklerine eskiden Osmanlı Saraylarında ve şimdiki müzelerde rastlamak mümkündür.
Çağlayancerit Cevizi
Çağlayancerit Cevizi, Kahramanmaraş ilinin Çağlayancerit ilçesinin yerli çeşidi olup; dolgun gövdeli, ekstra irilikte, açık sarı iç renginde, yumuşak yapılı ve kolay kırılarak içi tüm olarak çıkarılabilen, antraknoza ve iç kurduna dayanıklı cevizdir. Erkek ve dişi çiçek oluşum zamanları birbirine yakın olduğundan meyve verimi yüksektir. Çiçeklenme nisan-mayıs aylarında gerçekleşmektedir. Çağlayancerit Cevizinde ilk yapraklanma mart ortasından nisan başına kadardır. Yaprak dökümü kasım ve aralık ayında gerçekleşmektedir.
Çağlayancerit ilçesi, merkez, belge ve köyleri ile coğrafi konum itibari ile ceviz yetiştiriciliğine uygun iklim şartlarına sahiptir. Taban suyu seviyesi 2,5 – 3 metreden yukarı olmayan, fazla su tutmayan, gevşek alüvyonlu toprak yapısı ile ceviz kökleri derine uzadıklarından rutubetli, derin ve yumuşak toprak yapısı ile Çağlayancerit cevizinin gelişimine çok uygundur. İlçede tohumdan yetişmiş ağaç sayısının çok fazla olması, cevizin kalite ve verim olarak üstün özelliklere sahip olmasını sağlamaktadır. Tamamen doğal ortamlarda hiçbir zirai ilaç ve suni gübre kullanılmadan yetiştirilmektedir.
Çağlayancerit Cevizi her yıl düzenli meyve verir. 7 yaşında meyve verimine başlamakta, 10-12 yaşında ekonomik olgunluğa erişmekte ve ortalama 1500 – 2000 adet ceviz vermektedir.
2012 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilerek coğrafi işaret alan Çağlayancerit cevizimiz AB coğrafi işaret tescili alan ilk ürünümüzdür.
Andırın Andız Pekmezi
